W związku z odrzuceniem w dniu 9 kwietnia 2021 r. przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (ze względów proceduralnych) listy kandydatów przedłożonej przez Ministra Spraw Zagranicznych w dniu 8 marca 2021 r., Ministerstwo Spraw Zagranicznych koordynuje nową procedurę wyłaniania kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Władze polskie zostały zaproszone do przedłożenia Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy nowej listy trojga kandydatów w terminie do dnia 3 grudnia 2021 r.
Osoby zainteresowane udziałem w konkursie mogą zgłaszać swoje kandydatury do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w terminie do dnia 7 września 2021 r. (decyduje data wpływu do MSZ).
Na stronie MSZ zostały zamieszczone informacje i formularze dla osób zainteresowanych kandydowaniem, informacje na temat aktów prawnych mających zastosowanie w procedurze wyłaniania kandydatów na urząd sędziego ETPC, istotne dokumenty Rady Europy, a także klauzule dotyczące ochrony danych osobowych. Będą tam zamieszczane również aktualne informacje na temat przebiegu procesu wyłaniania kandydatów.
Tryb przeprowadzenia procedury wyłaniania trzech kandydatów określa zarządzenie nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 13 stycznia 2012 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (Dz. Urz. Min. Spraw Zagr. z 2012 r., poz. 1 z późn. zm.). Wyboru trzech kandydatów dokona Zespół do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu powołany przez Ministra Spraw Zagranicznych. Z dniem 10 lipca 2021 r. do zarządzenia został dodany § 6a, zgodnie z którym w czasie rozmów kwalifikacyjnych z kandydatami mogą być obecne w charakterze obserwatorów bez prawa głosu osoby wyznaczone przez organizacje pozarządowe, których działalność statutowa obejmuje działania w sferze upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich. Informacje na temat terminu i trybu składania wniosków w tej sprawie są dostępne pod adresem: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/dla-obserwatorow.
Wymogi sprawowania urzędu sędziego ETPC zostały określone w art. 21 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zgodnie z którym sędziowie powinni być ludźmi o najwyższym poziomie moralnym i muszą albo posiadać kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego, albo być prawnikami o uznanej kompetencji. Zasiadają w Trybunale we własnym imieniu. W okresie sprawowania urzędu sędziowie nie mogą brać udziału w żadnej działalności, która nie daje się pogodzić z niezawisłością, bezstronnością oraz z wymaganiami piastowania urzędu w pełnym wymiarze czasu. Kandydaci nie mogą mieć ukończonych 65 lat w dniu, do którego Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy zażądało przedstawienia listy kandydatów – w obecnym przypadku: w dniu 3 grudnia 2021 r.
Powyższe wymogi zostały doprecyzowane w Wytycznych Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie selekcji kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 28 marca 2012 r. oraz w rezolucjach Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. W szczególności wymagana jest biegła znajomość jednego z języków urzędowych Rady Europy (angielskiego lub francuskiego) i przynajmniej bierna znajomość drugiego języka urzędowego.
W świetle załącznika nr 2 do wskazanego wyżej zarządzenia członkowie Zespołu dokonują merytorycznej oceny kandydatów, mając na względzie wymagania sprawowania urzędu sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wskazane w art. 21 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w tym również: 1) znajomość zagadnień związanych z ochroną praw człowieka; 2) rozległość wiedzy prawniczej, w tym zwłaszcza w zakresie prawa polskiego, i doświadczenie związane z jego praktycznym stosowaniem; 3) dorobek naukowy kandydata.
